De cultura hortorum

(О культуре садов - (Документы-Германия))


Автор: Walafridus Strabo (Валафрид Страбон)

Описание:

В первом издании и последующих редакциях называется также Hortulus. Объемистая поэма в 444 гекзаметра описывает садоводство,  различных растениях и их целительных силах. В большинстве рукописей содержатся латинские и немецкие глоссы. Текст начинается словами: Plurima tranquillae cum sint insignia vitae, D. Schaller – E. Koensgen, Initia carminum Latinorum saeculo undecimo antiquiorum, Goettingen 1977, 12082.

Рукописи – Mss.

Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 2° Cod. 133, f. 46v-58v 1479 г., из наследия Конрада Певтингера

Cittа del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1519, f. 85v-88v конец 10 в., из Лорша, неполная

Cittа del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 469, f. 29v-39r 9 в., первоначально из Фульды, позднее хранилась в Санкт-Галлене

Herrnstein, Bibliothek des Grafen Nesselrode, Hs. 192 9-10 вв. из Браувайлера, утеряна

Leiden, Universitaire Bibliotheken, VLO 78, p. 69 извлечение, 13 в.

Leipzig, Universitaetsbibliothek, Rep. I. 53, f. 1r-10r 10 в., из наследия Конрада Певтингера

Lucca, Biblioteca Statale, MS 1388, f. 14r-21v 1470 г.

Muenchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 666, f. 1r-12v 1463 г., список Хартмана Шеделя по лейпцигской рукописи.

Литература о рукописях

см. Edd. Roccaro (1979) 67-85

C. Cigni, Il Liber de cultura hortorum di Valafrido Strabone nella tradizione glossografica tedesca antica: il manoscritto Leipzig, Universitaetsbibliothek, Rep. I 53, в Giardini, сост. M. Billi – I. Evangelisti-Heimbaecher, Viterbo 2000, 71-107

C. Cigni, Volkssprachige und lateinische Glossierung zu Walahfrid Strabos 'Liber de cultura hortorum', в Mittelalterliche volkssprachige Glossen. Internationale Fachkonferenz des Zentrums fuer Mittelalterstudien der Otto-Friedrich-Universitaet Bamberg, 2. bis 4. August 1999 (Germanistische Bibliothek, 13), сост. R. Bergmann – E. Glaser – Cl. Moulin-Fankhaenel, Heidelberg 2001, 453-473

B. K. Vollmann, Ein neues Fragment von Walahfrid Strabos Gedicht De cultura hortorum, Aevum (Milano) 79 (2005) 283-29 о рукописи 10-11 вв. в частном владении, с факсимиле

Факсимиле

R. Payne – W. Blunt, Walahfrid Strabo: Hortulus (Hunt Botanical Library), Pittsburgh 1966 лат.-англ., факсимиле по рукописи Cittа del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 469 f. 30-39

Издания – Edd.

J. Vadianus, Strabi Galli poetae et theologi doctissimi ad Grimaldum coenobii s. Galli abbatem Hortulus, Viennae 1510

L. Choulant, Macer Floridus de viribus herbarum, Lipsiae 1832, 142-156

F. A. Reuss, Walahfridi Strabi Hortulus. Accedunt Analecta ad antiquitates florae Germanicae et capita aliquot Macri nondum edita, Wirceburgum 1834

F. H. Walchner, Walafrid Strabo's Hortulus, Carlsruhe 1838

J. P. Migne, Patrologiae cursus completus. Series Latina, 114, Parisiis 1841-1864, 1121-1130 под названием Hortulus

E. Duemmler (MGH Poetae, 2), 1884, 335-350

K. Sudhoff, Des Walahfrid von der Reichenau Hortulus. Gedichte ueber die Kraeuter seines Klostergartens vom Jahre 827, Muenchen 1926 (Переиздание Reichenau 1974) по первому изданию

C. Roccaro, Walahfrido Strabone: Hortulus (Athena. Collana di saggi e testi classici e medievali, 1), Palermo 1979 там же стр. 87-88 о многочисленных изданиях с 16 по 18 вв.

W. Berschin, Walahfrid Strabo: De cultura hortorum (Hortulus). Das Gedicht vom Gartenbau (Reichenauer Texte und Bilder, 13), Heidelberg 2007

Переводы – Transl.

Нем.

см. Comm. Stoffler (1978) 74-101 параллельно с лат. текстом

см. Edd. Berschin (2007)

J. Berendes, Pharmazeutische Post 41 (1908) 873-897

W. Naef – M. Gabathuler, Hortulus, St. Gallen 1942 параллельно с лат. текстом

K. Langosch, Lyrische Anthologie des lateinischen Mittelalters, Darmstadt 1968, 112-139 параллельно с лат. текстом

O. Schoenberger, Walahfrid Strabo: De cultura hortorum (Hortulus). Ueber den Gartenbau (Reclams Universalbibliothek, 18199), Stuttgart 2002

U. Nonn, Quellen zur Alltagsgeschichte im Frueh- und Hochmittelalter, 1 (Ausgewaehlte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Freiherr-vom-Stein-Gedaechtnisausgabe, 40a), Darmstadt 2003, 230-235 извлечения, параллельно с лат. текстом.

Англ.

R. Stanton Lambert, Hortulus, or the little garden, Wembley Hill 1924

R. B. Palmer, Walahfrid Strabo: Liber de cultura hortorum, Pennsylvania (Diss.) 1951 параллельно с лат. текстом, комментированный

J. Mitchell – R. Schwarzenberger, On the cultivation of gardens. A ninth century gardening book by Walafrid Strabo, San Francisco 2009

Фр.

A. Therive, Le Jardinet de Gaufroy le Louche, Abbeville 1925

H. Leclerc, Le petit jardin, Paris 1933 параллельно с лат. текстом

Итал.

см. Edd. Roccaro (1979) параллельно с лат. текстом

G. P. Della Capanna, L'Hortulus di Walfredo Strabone (sec. IX) (Scientia Veterum, 132), Pisa 1969, 62-140 параллельно с лат. текстом, текст назван Hortulus

La poesia carolingia, сост. F. Stella (Le lettere - Universita, 3, 1), Firenze 1995, 344-349 извлечения параллельно с лат. текстом

Русс.

Valafrid Strabon, Sadik, Moskva 2000

Литература – Comm.

см. Edd. Roccaro (1979) 7-96

см. Transl. Schoenberger (2002) 87-115

M. Manitius, Zur Walahfrid Strabo's De cultura hortorum, Neues Archiv der Gesellschaft fuer aeltere deutsche Geschichtskunde 26 (1901) 745-750

H. Sierp, Walafried Strabos Gedicht ueber den Gartenbau, в Die Kultur der Abtei Reichenau. Erinnerungsschrift zur zwoelfhundertsten Wiederkehr des Gruendungsjahres des Inselklosters 724-1924, 2, сост. K. Beyerle, Muenchen 1925, 756-772

V. Lundstroem, Wahlafrid Strabus och Columella, Eranos 30 (1932) 124-127

C. Genewein, Des Walahfrid Strabo von der Reichenau "Hortulus" und seine Pflanzen, Muenchen (Diss.) 1947

H. Haffter, Walahfrid Strabo und Vergil, Schweizer Beitraege zur allgemeinen Geschichte 16 (1958) 221-228 переиздано в H. Haffter, Et in Arcadia ego. Essays, Feuilletons, Gedenkworte, Baden 1981, 182-189

W. Soerensen, Gaerten und Pflanzen im Klosterplan, Mitteilungen zur vaterlaendischen Geschichte. Historischer Verein des Kantons St. Gallen 42 (1962) 193-277

G. Barabino, Le fonti classiche dell'Hortulus di Valafrido Strabone, в I classici nel medioevo e nell'umanesimo. Miscellanea filologica (Pubblicazioni dell'Istituto di filologia classica e medievale dell'Universitа di Genova, 42), Genova 1975, 175-260

H.-D. Stoffler, Der Hortulus des Walahfrid Strabo. Aus dem Kraeutergarten des Klosters Reichenau (Reichenau-Buecherei, 4), Sigmaringen 1978 ((6 изд.) 2000)

W. Berschin, Karolingische Gartenkonzepte, Freiburger Dioezesan-Archiv 104 (1984) 5-18

H.-D. Stoffler, Pflanzenpaare im Hortulus. Zur Gegenueberstellung von Pflanzen im Gedicht De cultura hortorum des Walahfrid Strabo, Hegau 57 (2000) 135-143

W. Verbaal, Eros im Kraeutergarten. Eine spirituell-paedagogische Lektuere von Walahfrid Strabos Hortulus, Sacris erudiri 43 (2004) 131-234

W. Verbaal, The Arithmetic of Poetry. The Poetics of Numbers in Walahfrid Strabo's Hortulus, в Hortus troporum. Florilegium in honorem Gunillae Iversen. A Festschrift in Honour of Professor Gunilla Iversen on the Occasion of her Retirement as Chair of Latin at Stockholm University (Acta Universitatis Stockholmiensis. Studia Latina Stockholmiensia, 54), сост. A. Andree – E. Kihlman, Stockholm 2008, 268-278

F. Santi, Cultura politica e spiritualitа nel "Liber de cultura hortorum (Hortulus)" di Walahfrido Strabone. Un'ipotesi di lettura, в Amicorum societas. Melanges offerts а Franсois Dolbeau pour son 65e anniversaire (Millennio Medievale, 96), сост. J. Elfassi – C. Lanery – A.-M. Turcan-Verkerk, Firenze 2013, 769-780

R. J. Regnath – K. Schmuki, Gartenbau im Spiegel karolingischer Quellen. Capitulare de villis, St. Galler Klosterplan und Hortulus des Walafrid Strabo, в Gezaehmte Natur. Gartenkultur und Obstbau von der Fruehzeit bis zur Gegenwart (Veroeffentlichung des Alemannischen Instituts, 84), сост. W. Konold – R. J. Regnath, Ostfildern 2017, 49-72 о данном тексте стр. 62-66

J. Strebel, De cultura hortorum. Ueber den christlichen Symbolgehalt im Gartengedicht von Walahfrid Strabo, в Gezaehmte Natur. Gartenkultur und Obstbau von der Fruehzeit bis zur Gegenwart (Veroeffentlichung des Alemannischen Instituts, 84), сост. W. Konold – R. J. Regnath, Ostfildern 2017, 73-92